یائسگی زودرس و دلایل بروز آن + علائم و روش‌های درمان
یائسگی نیز مانند پریود ماهانه بخشی از روند طبیعی در فیزیک بدنی هر زنی است و معمولا در دهه ششم زندگی رخ می‌دهد. البته شرایط مختلف می‌توانند در زودتر یا دیرتر رخ دادن یائسگی تاثیرگذار باشند. یکی از موضوعات نادری که در تعداد کمی از زنان اتفاق می‌افتد یائسگی زودرس است.
برای آشنایی با یائسگی زودرس، علائم و روش‌های درمان آن در این مقاله با ما همراه باشید. اهمیت آگاهی از علائم یائسگی زودرس در تشخیص و کنترل آن است که می‌تواند روند آن را آرام کند و لازم است همه این نشانه‌ها را بشناسند و در صورت بروز جدی بگیرند.
یائسگی زودرس چیست؟
در یک تعریف کلی می‌توان آغاز یائسگی را پایان قاعدگی و باروری دانست. در حقیقت یائسگی امری طبیعی در زنان است و در صورت رسیدن به سنی خاص زن‌ها دچار آن شده و علائم آن را مشاهده می‌کنند. اما گاهی بدن فرد فرایند طبیعی خود را طی نمی‌کند و ممکن است زودتر از موعد وارد شرایط یائسگی شود. این یائسگی زودتر از موعد می‌تواند به دو شکل یائسگی زودرس و یا یائسگی پیش‌رس اتفاق بیفتد.
ما در این مقاله تمرکزمان بر روی یائسگی زودرس است و به بررسی آن می‌پردازیم. بروز این نوع یائسگی که در زنان زیر 40 سال مشاهده می‌شود دلایل خاصی دارد که در ادامه آن‌ها را مرور می‌کنیم.
دلایل ابتلا به یائسگی زودرس
افراد به دلایل مختلفی ممکن است دچار یائسگی زودرس شوند. البته این معضل بسیار نادر است و در افراد بسیار کمی اتفاق می‌افتد. اما در صورت وجود برخی شرایط در فرد، احتمال آن افزایش می‌یابد. این شرایط باعث بروز یائسگی زودرس به دو دلیل کلی زیر می‌شوند:
- نارسایی زودرس تخمدان: توقف تولید تخمک به دلایل مختلف و گاهی نامعلوم
- یائسگی القایی: شروع یائسگی به دلیل تاثیر عوامل خارجی
عواملی که سبب بروز یائسگی زودرس می‌شوند
در این بخش انواع مسائلی را که باعث ایجاد نارسایی زودرس تخمدان و یائسگی القایی می‌شوند معرفی می‌کنیم.
- یکی از مواردی که فرد را مستعد یائسگی زودرس می‌کند، عوامل ژنتیکی‌ست. در حقیقت اگر فردی در خانواده سابقه‌ی چنین موردی را مشاهده کند بهتر است بروز آن را محتمل بداند و دیگر عوامل تقویت‌کننده‌ی این احتمال را تحت کنترل خود بگیرد.
- ابتلا به برخی بیماری‌های خود ایمنی هم‌چون تیروئید می‌تواند سبب آسیب به تخمدان‌ها شود و یائسگی را پیش بیندازد. این شرایط در زنان مبتلا به ایدز و ویروس نقص سیستم ایمنی ممکن است رخ دهد.
- پایین بودن سطح استروژن بدن دیگر عاملی‌ست که باعث ابتلا به یائسگی زودرس می‌شود.
- نقص‌های کروموزومی نظیر سندروم ترنر دیگر شرایطی‌ست که امکان بروز این مسئله را فراهم می‌کند.
- احتمال مشاهده‌ی این شرایط در زنان مبتلا به صرع نیز بیش از دیگران است.
- مصرف دخانیات علاوه بر دیگر آسیب‌های مختلفی که به بدن وارد می‌کند سبب اختلال در یائسگی و اتفاق افتادن پیش از مورد آن می‌شود.
- انجام عمل جراحی برای تخریب و همچنین حذف تخمدان‌ها عامل دیگری‌ست که در برخی موارد باعث یائسگی زودهنگام می‌شود.
- شیمی درمانی برای درمان سرطان نیز ممکن است باعث این مورد شود.
- طبق تحقیقات ابتلا به سندرم خستگی مزمن (سندرمی با علائم خستگی شدید، از دست دادن حافظه، ضعف، درد در عضلات و …) می‌تواند احتمال بروز زودرس یائسگی را تقویت کند.
اولین علائم یائسگی زودرس و تشخیص آن
یائسگی زودرس با علائم مختلفی همراه است. این علائم می‌تواند با توجه به دلایل بروز آن و همچنین شرایط جسمی فرد متفاوت باشد. اما از جمله رایج‌ترین این عوامل در افراد عبارتند از:
- گرگرفتگی
- افسردگی
- تپش قلب
- احساس درد در مفاصل و عضله‌ها
- خستگی
- بی‌خوابی
- تحریک پذیری و نوسان در خلق‌وخو
- کاهش میل جنسی
- نامنظم بودن قاعدگی و یا جا افتادن قاعدگی
- مشکل کنترل ادرار
- خشکی واژن
- آلزایمر
- پوکی استخوان
- لکه‌ی بینی
- خونریزی شدید
- پریودهایی که بیش از یک هفته طول می‌کشند
- پریود بدون خونریزی پس از یک سال
- خشکی پوست
- تعریق شبانه
- سردرد
- ریزش مو یا نازک شدن موها
روش‌های تشخیص یائسگی زودرس
نمی‌توان گفت که تشخیص این مسئله به وسیله‌ی آزمایشی خاص امکان‌پذیر است. در حقیقت اولین علت امکان وجود این معضل در افراد، مشاهده‌ی علائمی‌ست که در بخش قبل بیان کردیم. در صورت مشاهده‌ی این علائم و مراجعه به پزشک، برای اطمینان از موضوع برخی آزمایش‌ها انجام می‌شوند.
این آزمایش‌ها شامل مواردی برای بررسی سطح هورمون‌های مختلف استروژن، هورمون‌های FSH و LH است. دیگر مواردی که در زمینه‌ی تشخیص یائسگی زودرس صورت می‌پذیرند گفت‌وگو و پرسش پاسخ در خصوص زمینه‌هایی نظیر شرایط قاعدگی و نظم آن، سوابق خانوادگی و … است.
یائسگی زودرس چه خطری دارد؟
از آن‌جایی که یائسگی زودرس به معنای ناتوانی در باروری است ممکن است سبب آشفتگی یا افسردگی این دسته از زنان گردد. از طرفی زندگی جنسی این افراد می‌تواند تحت‌الشعاع این موضوع قرار گیرد. در این موارد انجام مشاوره‌های روانی باعث تقویت اعتمادبه‌نفس و روحیه آن‌ها شود.
وقتی که یائسگی اتفاق می‌افتد سطح میزان هورمون استروژن در بدن کاهش پیدا می‌کند و تراکم استخوانی بدن فرد به مرور زمان کمتر می‌شود و این جزو عواملی است که می‌تواند باعث پوکی استخوان در زنان گردد به همین دلیل با نسخه پزشک باید مکمل‌های دارویی و غذاهای مناسب برای تقویت استخوان‌ها مصرف شود.
درمان یائسگی زودرس
لازم است که در صورت مشاهده علائم اولیه این موضوع سریع به پزشک متخصص مراجعه شود تا پزشک راهکارهایی را برای کند کردن این روند، کنترل و کاهش عوارض آن در اختیار افراد قرار دهد. روش‌های درمانی متفاوتی برای افراد مبتلا به یائسگی زودرس وجود دارد. البته درمانی قطعی برای پیشگیری از یائسگی زودرس وجود ندارد اما راه‌هایی هست که می‌تواند علائم را کاهش دهد یا از بین برد.
- هورمون درمانی از روش‌های گوناگون مانند قرص، برچسب، ژل، اسپری پوستی و کرم.
- برای از بین بردن خشکی واژن موادی مانند روان کننده‌ها، کرم‌ها و ژل‌های غیرهورمونی وجود دارند.
- شانس ایجاد باروری توسط تخمک‌های اهدایی و داروهای مختلف
- در برخی موارد از قرص‌های ضدبارداری برای کنترل و کاهش علائم یائسگی زودرس استفاده می‌شود.
- استفاده از داروهای ضدافسردگی که معمولا باعث کاهش گرگرفتگی‌ها هم می‌شوند.
البته واضح است که هیچ‌کدام از این درمان‌ها نباید خودسر و بدون توصیه پزشک باشد چرا که استفاده خودسرانه از این‌گونه داروها خطرات جدی را در پی دارد.
درمان گیاهی یائسگی زودرس
در میان گیاهان مختلف تعدادی از آن‌ها برای درمان یائسگی زودرس پیشنهاد می‌شوند که برخی از آن‌ها را در ادامه معرفی می‌کنیم. البته بهتر است مصرف این گیاهان برای درمان این موضوع با درمان‌های شیمیایی هم‌زمان نباشد و برای مصرف به افراد متخصص در این زمینه مراجعه گردد.
- مصرف گیاهی به نام پنج‌انگشت
- مصرف دم‌کرده زنجبیل، زعفران یا دارچین
- گیاه شبدر قرمز، جنسینگ و فوفل
- گیاه شنبلیله، گزنه و پونه
یائسگی زودرس ازجهات گوناگونی می‌تواند بر روی زندگی تاثیر بگذارد. نکته مهم در هنگام مواجهه با چنین موضوعی حفظ خونسردی و پیدا کردن روش‌هایی برای بهبود و تقویت روحیه است. مراجعه به متخصص در سریع‌ترین زمان ممکن و رعایت دستور‌العمل‌ها می‌تواند موجب تسریع روند بهبودی گردد.