درمان التهاب لثه و دلایل ابتلا به آن + علائم
دهان یکی از اعضایی‌ست که سلامت آن کم‌اهمیت‌تر از دیگر بخش‌های بدن نیست. شاید بتوان دهان را از جهاتی شاهراه بخش‌های مختلفی از بدن دانست و فعالیت‌های متعددی را که به کمک آن انجام می‌دهیم بهانه‌ای دانست تا اهمیت آن را نیز بشتر بدانیم. تنفس، تغذیه، حرف زدن و مواردی دیگر این بخش از بدن را بسیار مهم کرده‌اند و دچار شدن آن به بیماری را برای ما بدل به یک معضل بزرگ می‌کنند. بیماری‌های مختلفی ممکن است گریبان این بخش از بدن را بگیرند، همان‌طور که خودتان حدس زده‌اید قصد داریم در خصوص یکی از مهم‌ترین موضوعات مربوط به دهان و دندان یعنی درمان التهاب لثه بحث و بررسی دقیقی داشته باشیم.
داشتن لبخند زیبا در گروی حفظ سلامت دهان و لثه‌های‌تان است. عدم توجه به نکات بهداشتی می‌تواند باعث شود تا عواقب جبران‌ناپذیری به سراغ دهان و بخش‌های مختلف آن بیاید. این مشکلات می‌توانند سایر نقاط بدنتان را نیز تحت‌الشعاع قرار دهند.
التهاب لثه چیست؟
دندان‌ها و لثه‌های شما از بخش‌های مختلفی تشکیل شده‌اند که مجموع آن‌ها ساختار دهانی سالم را پشتیبانی می‌کنند. پریودنیتم یا پیرادندان بخشی از دهان است و در بردارنده‌ی دندان‌های شماست. لثه نیز به بافت‌های صورتی و صاف و پوشیده از غشاهای مخاطی گفته می‌شود که به دندان‌ها متصل می‌شوند و آن‌ها را در جای خود نگه می‌دارند. بین لثه و دندانهایتان یک بخش کوچک وجود دارد که چیزی شبیه یک جیب، یا در واقع یک چین یا شکاف است که نامش ساکوس است و محلی مستعد برای جمع شدن باکتری‌ها و پلاک‌هاست.
دهان یک محیط مساعد برای تولید باکتری‌ست. زمانی که دهان شما سالم است، یک اکوسیستم متعادل از باکتری‌های مفید است که آسیبی به لثه، دندان‌ها و دهان شما نمی‌رسانند و به عکس سبب ایجاد تعادل در آن‌ها می‌شوند. افزایش بیش از حد باکتری‌ها اما می‌تواند این نظم را بر هم زده و شما را دچار بیماری و دردسر کند.
از اولین بیماری‌هایی که به این دلیل می‌تواند به سراغ شما بیاید، می‌توان التهاب لثه را نام برد. بیماری لثه یا پریودنتیت زمانی ایجاد می‌شود که رشد باکتری‌ها بیش از حد متعادل اتفاق بیفتد و این التهاب سبب ایجاد تورم، قرمزی و حساسیت لثه به لمس و گاهی ایجاد عفونت می‌شود. درمان به موقع این معضل باعث بازگشت به حالت اولیه و بهبودی لثه می‌شود. اما کوتاهی در این زمینه می‌تواند شما را در معرض خطر از دست دادن دندانهایتان قرار دهد.
می‌توان گفت التهاب لثه واکنش طبیعی بدنتان به جمع شدن بیش از حد باکتری است. اما این واکنش طبیعی در طولانی مدت و بدون مراقبت می‌تواند سبب آسیب به بافت لثه و در نهایت از بین رفتن ساختار استخوان و دندان شود.
چه چیزی خطر ابتلا به التهاب لثه را افزایش می‌دهد؟
درست است که عامل اصلی ابتلا به این بیماری جمع شدن و افزایش بیش از حد باکتری‌هاست. اما برخی شرایط وجود دارند که احتمال بروز التهاب را افزایش می‌دهند. شرایط مختلف جسمی و عملکرد افراد تاثیر مستقیمی بر این موضوع دارد. در ادامه عواملی را که سبب ابتلا به التهاب لثه می‌شوند مرور می‌کنیم.
1 . بهداشت ضعیف دندان
بی توجهی به سلامت دندان از مهم‌ترین عوامل ابتلای افراد به بیماری لثه است. متاسفانه برخی افراد به سادگی و با رعایت نکردن نکاتی همچون مسواک زدن روزانه و یا نخ دندان کشیدن شرایط را برای افزایش باکتری‌ها فراهم کرده و راه را برای برای ورود این بیماری به زندگی خود باز می‌گذارند.
2 . استفاده بیش از حد از دهانشویه
شاید این تیتر برایتان کمی عجیب باشد. چرا که اغلب افراد تصور می‌کنند هر چه بیشتر از دهانشویه استفاده کنند سلامت دهان‌شان افزایش یافته و از چنین بیماری‌هایی در امان خواهند بود. این گزینه حتی به عنوان یک جایگزین برای مسواک زدن و نخ دندان کشیدن انتخاب می‌شود. اما باید بگوییم که استفاده بیش از حد از دهانشویه سبب خشکی دهان و همچنین از بین رفتن انواع باکتری‌های خوب و بد در دهان شده و آن را در وضعیتی آسیب پذیر قرار می‌دهد.
3 . مصرف دخانیات و التهاب لثه
عادت‌های بدی همچون سیگار کشیدن، جویدن توتون و کشیدن قلیان بسیار برای بدن و به ویژه دندان و دهان‌تان مضرند. این عادات نه تنها مواد شیمیایی ناخوشایندی را وارد دهان‌تان می‌کنند، بلکه ترمیم لثه را در صورت آسیب‌دیدگی به فرایندی بسیار دشوار بدل می‌کنند. در واقع اگر لثه‌ی شما توسط پلاک تحریک یا ملتهب شده باشد، مصرف دخانیات فرایند بهبودی آن را با مانع مواجه کرده و شما را در مسیر ابتلا به بیماری‌های برگشت ناپذیر لثه قرار می‌دهد.
4 . تغییرات هورمونی
در دروانی که افراد دچار تغییرات هورمونی می‌شوند نیز احتمال ابتلا به بیماری لثه افزایش می‌یابد. دوران بلوغ، بارداری، یائسگی و قاعدگی زمان‌هایی هستند که افراد دچار تغییرات هورمونی می‌شوند. در چنین زمان‌هایی سطح غیرعادی هورمون باعث تغییر در ذخیره باکتری در بدن شده و لثه را مستعد التهاب می‌کند. همچنین برخی شرایط که به واسطه تغییرات هورمونی ایجاد می‌شوند (شرایطی نظیر مشکلات تیروئید، کنترل‌های زایمان و …) می‌توانند احتمال ایجاد التهاب لثه را افزایش دهند.
5 . سابقه خانوادگی التهاب لثه
اگر می‌خواهید احتمال ابتلای خود به التهاب لثه را بررسی کنید، بد نیست نگاهی نیز به سوابق این بیماری در خانواده‌ی خود بیندازید. گاهی احتمال بروز ژنتیکی این شرایط وجود دارد. به طوری که حتی زمانی که شما به خوبی از سلامت دهان و دندان خود مراقبت می‌کنید، ژنتیک کار خودش را می‌کند و شما را دچار اختلالات دندانی یا التهاب لثه می‌کند.
6. مصرف برخی داروها
خوردن بعضی داروها نیز می‌توانند بدن شما را از حالت متعادل و طبیعی‌ای که دارد خارج کنند. این تغییرات می‌تواند شما را مستعد التهاب کنند. آنتی‌هیستامین‌ها، داروهای تشنج و ضدتشنج، مسدودکننده‌های کانال کلسیم، داروهای سرکوب‌کننده سیستم ایمنی، داروی ضد آنژین، داروهای فشار خون و … می‌تواند بزاق دهان را کاهش دهند. این داروها می‌توانند توانایی‌های محافظتی لثه‌ها را کاهش دهند یا باعث رشد غیرطبیعی بافت لثه شوند. هر یک از این موارد می‌توانند سبب التهاب لثه شوند.
7. نفس کشیدن از دهان
نفش کشیدن بیش از حد از طریق دهان، چه در خواب و چه در طول روز، می‌تواند باعث بروز صدمات زیادی به حالت باکتریایی دهان شود و سلامت لثه را به خطر بیندازید. بسته نگه داشتن دهان امری مهم برای در تعادل نگه داشتن شرایط باکتریایی آن است. این درحالی‌ست که باز نگه داشتن بیش از حد دهان می‌تواند تعادل باکتریایی آن را به هم بزند و این امر به دلیل قرار داشتن مداوم دهان در معرض هوا و خشک شدن آن اتفاق می‌افتد. مختل شدن تعادل باکتری‌ها می‌تواند باعث لخته شدن لثه‌های سالم و حتی ترک خوردن آن‌ها می‌شود.
8 . تنفس بی نظم در خواب
همچون شرایط بالا، مشکلات تنفسی در هنگام خواب نیز می‌تواند علت ابتلای افراد به التهاب لثه باشد و بر سلامت کلی دهان تاثیر منفی بگذارد. اختلالات خواب نظیر سندروم مقاومت مجاری تنفسی فوقانی (upper airway resistance syndrome)، آپنه خواب و موارد دیگر نه تنها بر کیفیت تنفس، بر که بر سلامت دهان نیز تاثیر منفی می‌گذارند و سبب تضعیف لثه و گاهی التهاب آن می‌شوند.
9. بیماری التهاب لثه و خشکی دهان
خشکی دهان به دلایل مختلفی ممکن است اتفاق بیفتد. برخی از آن‌ها را در بالا ذکر کردیم. نفس کشیدن از دهان، مصرف داروها و برخی بیماری‌ها عوامل مهمی در این راستا هستند. دلایل مختلفی را می‌توان به این نمونه‌ها اضافه کرد و کم‌آبی بدن یکی از مهم‌ترین آن‌هاست. مصرف به اندازه‌ی آب در طول روز یکی از نکاتی‌ست که در این زمینه باید مورد توجه قرار گیرد.
10. تغذیه ضعیف
تغذیه نامناسب نیز می‌تواند شما را به التهاب لثه مبتلا کند. در حقیقت اگر بدن شما مواد مغذی لازم برای حفظ سلامتش را دریافت نکند شما در معرض این مشکلات و مسائلی مشابه خواهید بود. خوردن غذای ناسالم جذب مواد مغذی را در بدنتان کاهش می‌دهید و به همین دلیل بدنتان قادر به حمایت از سلامت بخش‌های مختلف بدن از جمله لثه و ترمیم بافت آن و کنترل باکتری‌ها نخواهد بود.
11. بیماری‌ها
برخی بیماری‌ها یا شرایطی که بر سیسم ایمنی بدن و قند خون تاثیر منفی می‌گذارند شرایط را برای ابتلا به بیماری لثه فراهم می‌کنند. از این میان می‌توان به بیماری‌هایی همچون دیابت، سرطان، پوکی استخوان، اچ آی وی و … اشاره کرد. در چنین شرایطی بدن شما توانایی کافی را برای مبارزه با عفونت و دفع التهاب را نخواهد داشت.
12. بالا رفتن سن
70 درصد افرادی که بالای 65 سال سن دارند از بیماری لثه رنج می‌برند. این مسئله می‌تواند به دلیل افزایش سن و افزایش تجمع پلاک‌ها باشد. همچنین سطح سلامت بدن در طول زمان و با افزایش سن کاهش می‌یابد. کاهش تولید بزاق دلیل دیگری‌ست که احتمال ابتلا به بیماری لثه را افزایش می‌دهد.
13 . مراقبت‌های نادرست از دهان و دندان
گاهی ممکن است خودتان فکر کنید که دارید همه چیز را درست انجام می‌دهید. به موقع مسواک می‌زنید و نخ دندان می‌کشید و توقع دارید که هیچ وقت مشکلی در حوزه‌ی دهان و دندان به سراغ‌تان نیاید. اما گفتنی‌ست که درست مسواک نزدن و اشتباه در روش نخ دندان کشیدن می‌تواند نتیجه‌ای عکس چیزی را که توقع دارید برایتان به همراه داشته باشد. برای مثال مسواک زدن خشن و یا بیش از حد کشیدن نخ دندان بین دندانهایتان لایه‌های محافظتی و دفاعی دهان‌تان را در مقابل پلاک و التهاب از بین می‌برد.
14.اختلالات خود ایمنی و التهاب لثه
ابتلا به اختلالات خود ایمنی باعث می‌شود سیستم دفاعی بدنتان نتواند کار خود را به درستی انجام دهد. در این شرایط سیستم ایمنی بدن به جای حمله به عوامل مضر، به بافت‌های سالم بدنتان حمله می‌کند و به آن‌ها آسیب می‌زند. کاملاً بدیهی‌ست که چنین اختلالی می‌تواند سبب بروز التهاب در بدنتان شود. البته تحقیقات نشان می‌دهد که التهاب لثه خود می‌تواند به عنوان یک اختلال خود ایمنی شناخته شود. چرا که سیتوکین‌های التهابی تولید می‌کند که باعث التهاب شدید در لثه‌ها و دیگر نقاط بدن می‌شود.
15. ضعف سیستم ایمنی بدن
سیستم ایمنی ضعیف یک خطر جدی برای ابتلا به التهاب لثه است. در این شرایط بدن شما قدرت کافی برای مبارزه با باکتری‌های مضر را نداشته و این باکتری‌ها بر شرایط چیره شده و تعادل باکتریایی دهان‌تان را به هم می‌زنند و همان اتفاقی می‌افتد که بارها در بالا آن را تکرار کردیم.
علائم التهاب لثه
وقتی لثه‌ها سالم هستند، اطراف دندانهایتان صورتی کم‌رنگ، صاف و محکم است. التهاب باعث اختلال در سلامت لثه شده و آن را متورم کرده و از حالت طبیعی خارج می‌کند. این مهم است که نشانه‌های این بیماری را بدانید و به موقع برای درمان آن اقدام کنید. چرا که اقدام دیرهنگام می‌تواند باعث شود نتوانید به راحتی آن را درمان کنید. نشانه‌های التهاب لثه را که در ادامه معرفی می‌کنیم را به خوبی به خاطر بسپارید و در صورت مشاهده‌ی آن‌ها به سرعت نسبت به بررسی سلامت دهان خود و در صورت لزوم شروع درمان اقدام کنید.
- لثه‌های متورم، نرم، قرمز یا بنفش
- مشاهده خونریزی مداوم لثه در هنگام مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
- درد شدید و مداوم در لثه‌ها
- حساسیت به لمس
- عقب رفتن لثه‌ها
- بوی بد دهان
این‌ها نشانه‌های اولیه‌ی این بیماری هستند. در صورت بی‌توجهی و عدم درمان به موقع ممکن است شرایط وخیم‌تر شده و علائم زیر را مشاهده کنید:
- دندان‌های لق
- دندان‌هایی که هنگام گاز زدن به خوبی با هم جفت نمی‌شوند
- لثه‌ها بسیار عقب می‌روند
- درد شدید در لثه‌ها
- خونریزی مداوم حتی بدون مسواک زدن و نخ دندان کشیدن
پیشگیری از ابتلا به التهاب لثه
در حالی که التهاب لثه می‌تواند بسیار دردناک و ناخوشایند باشد و در صورت عدم درمان وخامت آن بیشتر شود، اما خبر خوش این است که درمان و مراقبت صحیح می‌تواند سبب بهبودی این بیماری شده و حتی از ابتلا به آن پیشگیری کند. پیشنهاد می‌کنیم نکات زیر را برای داشتن دهانی سالم و مقاوم در برابر بیماری‌ها رعایت کنید.
- دندانهایتان را حداقل دو بار در روز مسواک بزنید. این کار را دقیق و درست انجام دهید تا به لثه یا مینای دندان خود آسیب نزنید.
- با استفاده از مسواک برقی نقاطی که به سختی قابل دسترسی هستند را از پلاک پاک کنید.
- مسواک‌تان را به موقع تعویض کنید.
- مسواکی با موهای نرم استفاده کنید. سعی کنید مسواکی انتخاب کنید که موهای زیادی دارد.
- هر روز نخ دندان بکشید و مطمئن شوید که پلاک‌ها را از بین دندانهایتان پاک کرده‌اید.
- نرم و با دقت نخ دندان بکشید تا به لثه و دندان خود آسب نرسانید.
- به موقع به دندانپزشک مراجعه کنید و مرتب مورد معاینه قرار بگیرید.
- رژیم غذایی خود را اصلاح کنید و از مصرف بیش از اندازه قند پرهیز کنید.
- مصرف دخانیات را قطع کنید.
- داروهای مضر برای لثه را شناسایی کنید و مصرف آن‌ها را پس از مشورت با پزشک و جایگزینی داروی مناسب قطع کنید.
- بیش از اندازه از دهانشویه استفاده نکنید.