اطلاعات دارویی استامینوفن ( موارد مصرف ، عوارض جانبی و نکات مهم )

استامینوفن ( با نام انگلیسی: Acetaminophen و نام تجاری:  تایلانول – پانادول ) یکی از پر مصرف ترین داروهای ضد درد و کاهنده تب در جهان است که بدون نسخه در دسترس می باشد.

توجه: مطلبی که مطالعه می‌کنید صرفا جنبه‌ی افزایش آگاهی دارد و به هیچ وجه جایگزین توصیه‌های پزشک نیست. برای مصرف دارو، آگاهی از عوارض جانبی، تداخل دارویی و موارد مرتبط دیگر لازم است حتما به پزشک متخصص مراجعه کنید.

موارد مصرف استامینوفن

استامینوفن معمولا برای درمان دردهای خفیف تا متوسط (سردرد، دردهای قاعدگی و پریود، دندان درد، کمر درد، درد ناشی از آرتروز و آرتریت، دردهای عضلانی یا درد ناشی از سرماخوردگی و آنفلوآنزا) و کاهش تب استفاده می شود.

این دارو همچنین جانشین مناسبی برای آسپرین در افراد حساس به آسپرین میباشد.

موارد عدم مصرف استامینوفن

حساسیت به استامینوفن، کم خونی، بیماران مبتلا به فاویسم (حساسیت به باقلا)، ناراحتیهای قلبی، کلیوی، کبدی (زردی) و ریوی

مضر بودن یا نبودن مصرف استامینوفن را در طول بارداری، پزشکتان تعیین می کند. در صورت حاملگی، از این دارو بدون مشورت با پزشک خود استفاده نکنید.

استامینوفن می تواند وارد شیر مادر شود و ممکن است به نوزاد شیرخوار آسیب برساند. در صورت شیر دادن به نوزاد پزشک را در جریان بگذارید.

این دارو را بدون دستور پزشک به کودکان زیر 2 سال ندهید.

از مصرف استامینوفن بیش از حد قوی در کودکان کمتر از 12 سال اجتناب کنید.

مصرف همزمان استامینوفن و الکل خطر ابتلا به آسیب های کبدی را افزایش می دهد بنابراین اگر به بیماری کبدی شدید یا کبد الکلی (سیروز) مبتلا هستید از مصرف استامینوفن خودداری کنید.

دوز مصرف استامینوفن

برای بزرگسالان و کودکان 12 ساله یا بالاتر (که حداقل وزن 50 کیلوگرم دارند) دوز روزانه معمولا بین 650 تا 1000 میلی گرم و هر 4 تا 6 ساعت می باشد، این مقدار نباید طی 24 ساعت از 4000 میلی گرم تجاوز کند.

برای کودکان کمتر از 12 سال دوز توصیه شده بین 10 تا 15 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن کودک هر 4 تا 6 ساعت است، کودکان طی 24 ساعت نباید بیش از 5 دوز استامینوفن مصرف کنند و مجموع 5 دوز نباید از 50 تا 75 میلی گرم به ازای هر کیلوگرم وزن بدن در 24 ساعت تجاوز کند.

تداخلات دارویی استامینوفن

• مصرف همزمان با آنتی اسید ها موجب تاخیر در جذب دارو می شود.
• اثرات سمی دارو در اثر مصرف همزمان آن با الکل تشدید می شود.
• مصرف فنوباربیتال و ایزونیازید باعث اثرات سمی استامینوفن بر کبد می شود.
• مصرف کلستیرامین میزان جذب و تاثیر استامینوفن را کاهش می دهد.
• مصرف همزمان با هر گونه ماده غذایی ممکن است موجب تاخیر در جذب دارو شود.

عوارض جانبی استامینوفن

در صورتی که دچار هریک از نشانه‌های جدی زیر شدید، استامینوفن خود را قطع کرده، با پزشکتان تماس بگیرید: زردی پوست یا چشمها، اسهال، بی‌اشتهایی، تهوع، یا استفراغ، معده درد، درد، تورم یا حساسیت در بالای شکم، مدفوع سیاه و قیری شکل، ادرار خونی یا کدر، کاهش ناگهانی ادرار، کبود شدگی یا خون‌ریزی غیرعادی، بثورات جلدی، زخم‌های دهانی، یا تب یا گلودردی که پیش از درمان وجود نداشته و ناشی از بیماری ای که بخاطرش تحت درمان قرار گرفته‌اید، نباشد. مصرف بیش از ۴ گرم استامینوفن در روز در دراز مدت باعث بروز نارسایی شدید کبدی می‌گردد.

تاری دید شدید و کوری و ضعف حتی از کار افتادن کبد گزارش شده. قبل و بعد از مصرف این دارو به هیچ عنوان نباید نوشیدنی الکلی مصرف کرد چون باعث تخریب جبران ناپذیر بافت کبد میشود.

اشکال دارویی استامینوفن

استامینوفن بصورت قرص، کپسول، قرص های جویدنی، شربت، شیاف و تزریقی استفاده میشود.

چگونگی مصرف استامینوفن

در صورتی که استامینوفن را برای کنترل درد مصرف میکنید به محض شروع درد آن را مصرف کنید و اجازه ندهید شدت درد زیاد شود. داروهای ضد درد وقتی در اوج شدت درد مصرف میشوند تاثیر زیادی نخواهند داشت.

استامینوفن را معمولا در زمان درد مصرف میکنند ولی در مواردی ممکن است پزشک توصیه کند که آن را بطور مرتب و بطور مثال روزی چند بار مصرف کرد.

در این موارد اگر مصرف یک وعده از دارو فراموش شد به محض اینکه آن را به یاد آوردیم آن وعده را مصرف میکنیم ولی اگر زمان به یاد آوردن همان زمان مصرف وعده بعدی باشد دیگر وعده از یاد رفته را مصرف نکرده و دوز مصرفی را دو برابر نمیکنیم.

استامینوفن را میتوان با یا بدون غذا مصرف کرد. اگر مصرف آن موجب درد معده میشود میتوان برای کاهش این عارضه آن را با غذا مصرف کرد.

شرایط نگهداری استامینوفن

• دارو را باید در ظروف مقاوم به نور و در درجه حرارت 15 تا 30 درجه سانتیگراد نگهداری کرد.
• شیاف استامینوفن را باید در یخچال نگهداری کرد.

نکات مهم در مورد استامینوفن

• مصرف بیش از حد(اووردوز) استامینوفن می تواند به کبد شما آسیب برساند یا باعث مرگ شود.
• به محض دچار شدن به تهوع، درد بالای شکم، خارش، بی اشتهایی، ادرار تیره، مدفوع به رنگ خاک رس یا یرقان (زرد شدن پوست یا چشم ها) فورا به پزشک مراجعه کنید.
• اولین نشانه های اووردوز با استامینوفن عبارتند از: بی اشتهایی، حالت تهوع، استفراغ، درد معده، عرق کردن و گیجی یا ضعف. علائم بعدی ممکن است شامل درد بالای معده، ادرار تیره و زرد شدن پوست یا سفیدی چشمانتان باشد.
• شروع اثر دارو کوتاه است و بعد از 11 دقیقه که دارو به صورت خوراکی مصرف می شود، اثرات ضد درد استامینوفن ظاهر می گردد.
• مصرف استامینوفن ممکن است باعث کاهش دقت برخی آزمایش های خاص قند در ادرار شود، لازم است قبل از آزمایش با مسئول آزمایشگاه مشورت کنید.
• اشکال مختلف استامینوفن – شامل مایع یا قرص های جویدنی، حل شدنی یا جوشان – ممکن است حاوی مقادیری شکر یا آسپارتام باشد، بنابراین در صورت ابتلا به دیابت و فنیل کتونوری (یا هر بیماری دیگری که نیاز به کنترل تغذیه و اجتناب از مصرف این مواد غذایی دارد) در استفاده از این داروها احتیاط کنید.
• اگر استامینوفن را به سبب درد، تب یا گلودرد مصرف می‌کنید در هریک از شرایط زیر با پزشکتان مشورت کنید: درد بیش از ۱۰ روز (در کودکان ۵ روز) طول بکشد یا اینکه علامت جدیدی به آن اضافه شود. تب بیش از ۳ روز طول بکشد، بدتر شود، یا علامت جدیدی اضافه شود. گلودرد دردناکتر شود، بیش از ۲ روز طول بکشد، یا تهوع، استفراغ، بثورات جلدی، یا سردرد رخ دهد.
• در هنگام مصرف این دارو نباید از سایر مسکن ها استفاده کرد مگر با تجویز پزشک شما.